wow: ՀԱՅՏՆԱԲԵՐՎԵԼ Է ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱԶԴԱՆՇԱՆ ԳԵՆԵՏԻԿ ԾԱԾԿԱԳՐՈՒՄ
1977թ-ին օգոստոսի 15-ին Օհայոի համալսարանի “Մեծ ականջ” անվանում կրող ռադիոաստղադիտակի միջոցով արտերկրային բանականության որոնմամբ զբաղվող SETI (Search for Extra-Terrestrial Intelligence) գիտաշխատակից աստղագետ Ջերի էհմանը նկատեց 6 տառերի արտասովոր փունջ և համակարգչից տպված թվերը, 72 վայրկյան տևողությամբ այս ազդանշանից անսպասելի հայտնվելուց զարմացած էհմանը թղթի վրա գրիչով գրեց Wow, սակայն ազդանշանը երբեք չկրկնվեց: 2013թ-ի մայիսին ICARUS գրախոսվող գիտական ամսագրում Վլադիմիր Շերբակ Ալ ֆարաբի Ղազախստանի ազգային համալսարանից և Աստղակենսաբան Մաքսիմ Մակուկով Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան համալսարանից հրապարակեցին իրենց գիտական աշխատությունը, Vladimir I. shCherbak, Maxim A. Makukov “The “Wow! signal” of the terrestrial genetic code” Volume 224, Issue 1, May 2013, Pages 228–242 : Նրանք հայնաբերել են բանական ազդանշան ներդրված մարդկային գենետիկ ծածկագրում (ԴՆԹ), որև մաթեմաթիկական և իմաստաբանական հաղորդագրություն է: Նրանք այն անվանել են “կենսաբանական SETI”: Երբ հաշվում ենք նուկլոնները յուրաքանչյուր ամինաթթվում և նրանց գումարները հավաքում են ըստ իրենց կոդոնի արտապատկերման, ապա առաջանում է մաթեմատիկական օրինաչափություն: Ազդանշանի վերլուծության երեք տարբեր եղանակներ են կիրառվել, յուրաքանչյուր գտնված մաթեմատիկական օրինաչափությունը համատեղելի է ողջ գենետիկ ծածկագրում: 
Ամենապշեցուցիչ հայտնաբերումը “Եգիպտական եռանկյունի” անվանումը ստացած հավասարումն էր 32 + 42 = 52 (9+16=25): Այս ֆորմուլան էր ուղարկվել Վոյաջեր զոնդով, որպես մեր Բանականության ապացույց: Քանի որ օրինաչափությունները ծածկում են, ողջ գենետիկ ծածկագիրը` վիճակագրորեն այն էական նշանակություն ունի և կրում է բանականության հատուկ առանձնահատկություններ, ապա պատահականության կամ բնական պրոցեսնների միջոցով առաջացման վարկածը բացառվում է Շերբակը և Մակուկովը պնդում են, որ ազդանշանը արհեստականորեն ներդրված է մեր ԴՆԹ-ում:
Հատկանշական է, որ Շերբակը և Մակուկովը Intelligent design շարժման անդամներ չեն, սակայն նրանք անկախ հետազոտությամբ հանգել են ԴՆԹ-ի նախագծված լինելու փաստին: Ավելին, ԴՆԹ-ում “Բանականության ազդանշանի” կամ ” բանականության ստորագրության” առկայության` այսինքն ԴՆԹ-ի Բանականության կողմից կառուցված լինելու մասին 2009թ-ին իր Signature in the Cell: DNA and the Evidence for Intelligent Design գրքում ներկայացրել է Դիսքավերի ինստիտուտից Ստիվեն Ս. Մայերը:
ՄԻՖ, ՈՐ ԱՅԴՔԱՆ ԵՐԿԱՐ ՆԵՐՇՆՉՈՒՄ ԷԻՆ ՄԱՐԴԿԱՆՑ
Արտերկրային քաղաքակրթությունների գոյության մասին ՓԻ ԱՌ-ը հատկապես ուժգնացավ սկսած 1950-ական թվականներին: Հենց 1953թ-ին Ֆրենսիս Կրիկը հայտնաբերելով ԴՆԹ մոլեկուլի գոյությունը, որից և հասկացավ, որ կյանքի պատահական ծագումը անկենդան մատերիայից երկրի վրա հնարավոր չէ, նա գրեց. <<Այսօրվա դրությամբ կյանքի ծագումը կարծես հրաշք լինի—այնքան շատ պայմանների այն պետք է բավարարի>>:1
Ահա սա էր պատճառը, որ նա առաջ քաշեց կյանքի ծագման պանսպերմիա տեսությունը ըստ որի կյանքը երկրի վրա բերել են այլմոլորակայինները: Ահա սկսած այդ ժամանակվանից սկսեցին մարդկանց ներշնչել այսպես կոչված <<Չճանաչված թռչող ափսեների>> գոյության մասին <<փաստերը>>: Արտերկրային քաղաքակրթությունների հավանական գոյության մասին ՓԻ ԱՌ-ը էլ ավելի սաստկացավ 1961թ-ից սկսած երբ ֆրենկ Դրեյկը առաջ քաշեց իր հայտնի բանաձևը ըստ որի մեր գալակտիկայում կարող է գոյություն ունենալ միջին հաշվով 10000 քաղաքակրթությունը, ահա այս բանաձևն էլ ՍԵԹԻ-ի հետազոտողներին խթան հանդիսացավ, որ ռադիոաստղադիտակներով օր ու գիշեր ուսումնասիրեն երկնակամարը Արտերկրային քաղաքակրթություններից ուղարկված ռադիոազդանշան որսալու համար: Այս ամենին միացավ նաև Հոլիվուդը, որը պարզապես զարկ տվեց Արտերկրային քաղաքակրթություննների հավանական գոյության մասին ՓԻ ԱՌ-ը նկարահանելով բազմաթիվ ֆիլմեր, որը միլիոնավոր դոլլարների եկամուտ էր բերում, հատկապես հատկանշական է 1997թ-ին նկարահանված <<Contact>> ֆիլմը, որտեղ ֆիլմի հերոսները որսում են Արտերկրային քաղաքակրթություններից ուղղարկված ռադիոազդանշան: Այսպիսով շուրջ 60-ամյա տեղեկատվական ՓԻ ԱՌ-ը և մարդկանց ուղեղները լվանալու տեխնոլոգիաների շնորհիվ կարողացան մարդկանց գիտակցության մեջ ներդնել թե շատ հնարավոր է, որ Արտերկրային քաղաքակրթություններ գոյություն ունեն: Երբեմն Աստղագետները հարցազրույց են տալիս ԶԼՄ-ներին, ինչպես օրինակ վերջերս <<Իրատես Դե ֆակտո>> թերթում ասելով. << Ոչ ոք չի կարող ասել, թե միայն մեր մոլորակի վրա կյանք կա…Կարող ենք հավանականությունը պնդել, որը շատ մեծ է>>:2 Նման մտքեր արտահայտում են այն աստղագետները, որ նույնիսկ պատկերացում չունեն թե ի՞նչ է կյանքը, ի՞նչ է բջիջը, ի՞նչ է ԴՆԹ-ն: 
Երբեմն աստղագետները մտածում են, որ եթե միլիարդավոր գալակտիկաներում միլիարդավոր աստղերի շուրջ պտտվող մոլորակների վրա արհեստական արբանյակ` զոնդ չեն իջացրել և այդ մոլորակի մակերևույթից նմուշ չեն վերցրել, որպեսզի ստուգեն այնտեղ կյանք կա, թե չկա, ապա կյանքը այդ մոլորակներում միգուցե կա, բայց մենք դեռ չգիտենք: ես զարմանում եմ, որ երբեմն աստղագետը կարող է հարցին նման ոչ գիտական մոտեցում ցուցաբերել, սա նման է այն դեպքին երբ մենք պնդենք, թե քանի որ այս ժամացույցը երկրի վրա գոյություն ունի, ապա միլիոնավոր այլ աստղերի շուրջ պտտվող մոլորակներում ևս միգուցե այն գոյություն ունենա, պարզապես մենք դեռ չենք հայտնաբերել: Երբեմն Աստղագետը չի գիտակցում, որ օրինակ ժամացույցի դեպքում կարելի է լիովին համոզվածությամբ պնդել, որ միլիարդավոր աստղերի շուրջը պտտվող միայն երկիր մոլորակում է, որ այդ ժամացույցը գոյություն ունի, քանի որ այդ ժամացույցը այնքան բարդ է, որ չէր կարող պատահականորեն բնության ուժերով առաջանալ, այն պետք է, որ ինժեներ ունենա` ժամագործ: Նմանապես նաև կյանքի հիմք հանդիսացող բջջի դեպքում, որը շատ ավելի բարդ է, քան այդ ժամացույցը: Այս առիթով Մոլեկուլյար կենսաբանության պրոֆեսոր Մայքլ Դենտոնը գրում է. <<Նույնիսկ այսօր երկրի վրա ապրող բոլոր կենդանի օրգանիզմներից պարզագույնները մանրէական բջիջները, հանդիսանում են չափազանց բարդ տարրեր: Չնայած, որ անհավատալի փոքր են յուրաքանչյուրն ըստ էության, մի իսկական միկրոգործարան է, որը պարունակում է գերազանցորեն ծրագրված բարդ մոլեկուլյար համակարգի հազարավոր մասեր…շատ ավելի բարդ են, քան մարդու կողմից ստեղծած որևէ մեքենա և անկենդան աշխարհում բացարձակապես անհամատեղելի են >>:3
Իհարկե ոչ ոք չի կարող պնդել, որ այս լազերային սկավառակը իֆորմացիոն պարունակությամբ կարող է առաջանալ պատահական անկենդան 
մարմնից: Բայց այնուամենայնիվ այն գոյություն ունի շնորհիվ Բանականությամբ օժտված մարդու, որը առաջացրել է CD-ում առկա ինֆորմացիան: Եվ քանի որ այս CD-ին հագեցած է ինֆորմացիայով կարող ենք վստահորեն պնդել, որ այն գոյություն ունի միայն երկրի վրա և պարտադիր չի որ մենք բոլոր աստղրի շուրջ պտտվող մոլորկաների վրա զոնդ իջեցնենք, որ պարզենք, որ այդ CD-ին ինֆորմացիոն պարունակությամբ գոյություն ունի միայն երկրի վրա: Նմանապես նաև ԴՆԹ-ի դեպքում, որը ինֆորմացիոն հագեցվածությամբ շատ ավելի է, քան պարզ CD-ն: Մոլեկուլյար կենսաբանության պրոֆեսոր Մայքլ Դենտոնը գրում է. <<Տեղեկություն պահելու ԴՆԹ-ի ընդունակությունը մեծապես գերազանցում է մեզ ծանոթ որևէ այլ համակարգի ընդունակությանը: Նա այնքան էֆեկտիվ է, որ մարդու նման բարդ օրգանիզմի հատկորոշման համար ամբողջ անհարժեշտ տեղեկությունը մի քանի միլիոներորդական գրամից էլ քիչ է կշռում…Կյանքի մոլեկուլային կենդանի համակարգի ցուցաբերած հնարամտության և բարդության կողքին նույնիսկ մեր առաջադեմ արտադրաները անհաջող են թվում: Մենք զգում ենք մեր չնչինությունը>>:
Բանականությամբ օժտված ինժեներն է, որ կարող է ինֆորմացիոն հագեցած համակարգեր ստեղծել
Աստղագետ Ֆրեդ Հոյը New Scientist ամսագրում ասել է <<Ես չգիտեմ ինչքան ժամանակ պետք է անցնի, որ Աստղագետները վերջապես ընդունեն, որ այստեղ` երկրի վրա հազարավոր բիոպոլիմերներից և ոչ մեկն չէր կարող առաջանալ բնական պրոցեսների միջոցով: Աստղագետներին դժվար կլնինի դա հասկանալ, քանի որ կենսաբանները կվստահեցնեն նրանց հակառակում, իսկ կենսաբաններին կհամոզեն ուրիշները: Այդ <<ուրիշները>> մարկանց խմբեր են, որոնք բացահայտ հավատ են ընծայում մաթեմատիկական հրաշքներին: Հայտարարությունը այն մասին, թե ոչ միայն բիոպոլիմերները, այլև կենդանի բջջում առկա ֆունկցիոնալ ծրագիրը կարող էր պատահական ծագել…ակնհայտ է, որ դա վերին աստիճանի անհեթեթություն է>>:4
Մանրէաբան Ռադու Պոպան (Between necessity and probability-searching for the definition and Orgin of life) գրում է. <<եթե մանրամասնորեն նախապատրաստված և իրականացված գիտափորձերի ժամանակ մեզ չհաջողվեց կյանք ստեղծել, ապա ինչպե՞ս դա հաջողվեց բնությանը…կենդանի բջջի գործունեության համար անհարժեշտ մեխանիզմներն այնքան բարդ են, որ դրանց միաժամանակ և պատահականորեն առաջ գալը անհնար բան է թվում>>:5
2008թ.-ին կենսաբանական գիտությունների պրոֆեսոր Ալեքսանդր Մենեզը How life began-Evolution’s Tree Geneses գրում է. <<փորձերի ու ուսումնասիրությունների արդյունքները թիկունք չեն կանգնում այն հիպոթեզին, թե երկրի վրա կյանքը առաջ է եկել հանկարծակի` տարբեր մոլեկուլների միացություններից, ինչպես նաև ժամանակակաից գիտությանը հայտնի որևէ բան չի մղում մեզ մտածելու, որ դա հնարավոր է>>:6
Եվս մեկ օրինակ բերեմ այս շարժիչը կարող ենք վստահորեն պնդել, որ գոյություն ունի միայն երկրի վրա, քանի որ այն չէր կարող պատահական հավաքվել և այն պետք է, որ իր ինժեները ունենա, որը հավաքել է շարժիչը, պարտադիր չի, որ մենք զոնդ իջեցնենք բոլոր աստղերի շուրջ պտտվող բոլոր մոլորկաների վրա, որպեսզի համոզվենք, որ այս շարժիչը միայն երկրի վրա գոյություն ունի: Նմանապես Բակտերիայի շարժիչի դեպքում, որն շատ ավելի բարդ և կատարյալ է, քան մարդկանց կողմից ստեղծված որևէ շարժիչ, ինչպես մարդկանց կողմից ստեղծած շարժիչները ունեն իրենց կոնկրետ ինժեները, այնպես էլ բակտերիայի շարժիչը ունի իր ինժեները: Ըստ այդմս այդ ինժեները պետք է, որ Մեր տիեզերքից դուրս գտնվի և կախում չունենա մեր տիեզերքում գործող ժամանակից, քրիստոնյա մարդիկ այդ ինժեներին անվանում են Աստված:
Բակտերիայի շարժիչ
THE DESIGN INFERENCE: ԻՆՉՊԵ՞Ս ՀԱՅՏՆԱԲԵՐԵԼ ԻՆՏԵԼԵԿՏԻ ԱՌԱԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ՌԱԴԻՈԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐՈՒՄ ԵՎ ԿԵՆՍԱՔԻՄԻԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐՈՒՄ
Մաթեմատիկոս Ուիլյամ Դեմսկին (William A. Dembski <<The Design Inference>>) գրում է.<<Իրադարձությունը, որը ենթարկվում է
վերլուծության <<Բանական Նախագծման>> Նշանի առկայության հայտնաբերման համար անցնում է երեք հաջորդական փորձարկումների: Փորձարկման առաջին քայլում որոշվում է թե իրադարձությունը կատարման ի՞նչ հավանականանություն ունի: Եթե պարզվում է, որ իրադարձության հաավանականությունը այնքան մեծ է, որ այն հնարավոր է վերագրել ինչ-որ օրինաչափության, ապա փորձարկումը դադարեցվում է այդ փուլում և ենթադրությունը թե այդ իրադարձությունը կատարվել է Բանական նախագծի կողմից բացառվում է: Օրինակ, պատկերացնենք շարժվելով լեռնային ճանապարհով մենք հանդիպում ենք նախազգուշացնող գրության, որ հաջորդ երեք կիլոմետրերում հաճախակի պատահում են սողանքներ` քարերի անկում: Մենք շարունակում ենք ընթացքը և այդ երեք կիլոմետրերի սահմաններում մեր աչքերի առաջ քարերը ընկնում են ճանապարհին: Քանի որ քարերի անկումը այդ տեղանքում կատարվում է հաճախակի, ապա հավանականությունը քարերի անկման մեր ընթացքի ժամանակ բավական մեծ է: Մենք կատարված իրադարձությունը վերագրում ենք` քարերի անկումը, որպես գոյություն ունեցող օրինաչափությունների և չենք ենթադրում, որ ինչ-որ մեկը մտադրված պատճառ հանդիսացավ այդ քարերի անկմանը մեր ընթացքի ժամանակ:
Մինչդեռ եթե մենք եզրակացնում ենք, որ իրադարձության կատարման հավանականությունը այնքան մեծ չէ, որպեսզի բացատրվի ինչ-որ օրինաչափությամբ (բնության օրենքներով), ապա իրադարձությունը ենթարկվում է փորձարկման Ճանաչման ֆիլտրի երկրորդ քայլում: Եթե այս քայլում իրադարձության կատարման հավանականությունը շատ քիչ չէ (անցողիկ հավանականություն) մենք նախընտրում ենք համարել, որ իրադարձությունը կատարվել է պատահական: Եթե իրադարձության կատարման հավանականությունը շատ քիչ է, ինչպես օրինակ սպիտակուցային մոլեկուլի պատահական առաջացման հավանականությունը, ապա իրադարձությունը ենթարկվում է փորձարկման Ճանաչման ֆիլտրի երրորդ քայլում: Այս քայլում մենք ուսումնասիրում ենք հնարավո՞ր է տարբերակել չնչին հավանականություն ունեցող իրադարձությունը ինչ-որ <<Տարբերակիչ առանձնահատկությամբ>> (pattern կամ specified complexity): եթե մենք որևէ չենք հայտնաբերում որևէ տարբերակիչ առանձնահատկություն, ապա չնայած չնչին հավանականության իրադարձությունը դիտվում է, որպես պատահական կատարված իրադարձություն: Միայն եթե չնչին հավանականություն ունեցող իրադարձությունը համակցվում է <<Տարբերակիչ առանձնահատկությամբ>> (pattern կամ specified complexity), ապա մենք եզրակացնում ենք, որ իրադարձության պատճառը հանդիսանում է Բանական նախագծողը` Intelligent Designer
Մաթեմատիկոս Ուիլյամ Դեմսկին <<The Design of Life: Discovering Signs of Intelligence In Biological Systems >> գրում է . <<Պատկերացնենք Արտերկրային քաղաքակրթությունների որոնմամբ զբաղվող ծարագիրը` SETI-ին հայտնաբերում է արտերկրային բանականություն: SETI-ի հետազոտողները ուսումնասիրելով միլիոնավոր ռադիոազդանշանները, որոնք գալիս են Տիեզերքից: Շատ բնական օբյեկտներ ինչպես օրինակ պուլսարները (բաբխիչները) արձակում են ռադիոազդանշաններ;
Պատկերացնենք հայտնաբերվել է հետևյալ ազդանշանը`
11011101111101111111011111111111011111111111110111111111111111 11011111111111111111110111111111111111111111110111111111111111 11111111111111011111111111111111111111111111110111111111111111 11111111111111111111110111111111111111111111111111111111111111 11011111111111111111111111111111111111111111110111111111111111 11111111111111111111111111111111011111111111111111111111111111 11111111111111111111111101111111111111111111111111111111111111 11111111111111111111111101111111111111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111101111111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111111111111110111111111111111111111 11111111111111111111111111111111111111111111111111110111111111 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 11111111011111111111111111111111111111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111101111111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111110111 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111111011111111111111111111111111111 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 1111111111
Այս հաջորդականությունում 1 թիվը համապատասխանում է եկող ազդանաշանը, իսկ 0 դադարը: Այս հաջորդականությունը ներկայացնում է պարզ թվեր 2-ից մինչև 101,
Այն, որ ազդանշանն է, որը համոզիչ կերպով ապացուցում է արտերկրային բանականությունը կամ Նախագիծը (DESIGN): Այն պետք է ունենա բարդություն և առանձնահատկություն: Բարդությունը ապահովում է այն, որ ազդանշանը այնքան էլ պարզ չէ, որ այն հեշտությամբ բացատրվի, որպես պատահականության հետևանք: Առանձնհատկությունը նշանակում է, որ այն ցույց է տալիս համակարգի տեսակը, որը հանդիսանում է բանականության <<տարբերակիչ առնձնահատկությունը>> (pattern կամ specified complexity)
Որպեսզի հասկանանք թե ինչու՞ է բարդությունը անհարժեշտ նախագիծը (DESIGN) ի հայտ բերելու համար, ապա դիտարկենք հետևյալ հաջորդականությունը` 110111011111 Ձեր առաջ 12 էլեմենտից կազմված հաջորդականություն է, որը բաղկացած է պարզ թվերից համապատասխանաբար 2, 3 և 5: համոզված եղեք, որ SETI-ի ոչ մի հետազոտող եթե առնչվեր այս հաջարդականության հետ չէր դիմի New York Times թերթի խմբագրին և չէր հրավիրի մամլո ասուլիս և չէր հայտարարի արտերկրային բանականության գոյության մասին: Խնդիրը կայանում է նրանում, որ այս հաջորդականությունը շատ կարճ է, այսինքն ունեն շատ փոքր բարդություն նրա համար, որպեսզի եզրակացվի թե այն ստղեծել է արտերկրային բանականությունը: Աղբյուրը որը անկանող ռադիոազդանշաններ է արձակում կարող էր պատահական ստղեծել այդպիսի հաջորդականություն “110111011111”: Մինչդեռ 1126 էլեմենտներից կազմված հաջորդականությունը, որը բաղկացած է պարզ թվերից 2-ից մինչև 101: Այսպիսի հաջորդականությունը բավական երկար է, այսինքն ունի բավական մեծ բարդություն, որպեսզի հասատավի, որ այն կարող է ստեղծել արտերկրային Բանականությունը: Նույնիսկ եթե դա այդպես է միայն բարդությունը բավական չէ, որպեսզի պատահականությունը անտեսվի և հաստատվի` Intelligent Design:
Եթե նետենք մետաղադրամը 1000 անգամ, ապա կարելի է ասել, որ խիստ բարդ և խիստ քիչ հավանական իրադարձություն է: Իրականում հաջորդականությունը, որը ընդհատվում է երբ ավարտվում է մետաղադրամի նետումը կկազմի 1 հնարավարություն տրիլիոն տրիլիոնից….(բազմակետի փոխարեն պատկերացրեք ևս 22 անգամ <<տրիլիոն>> բառը): Մինչդեռ մետաղադրամի նետված այդ հաջորդականությունը չի կարող պատճառ հանդիսանալ նախագծի հաստատման համար: Թեև այդ հաջարդականությունը բարդ է, սակայն այն ի հայտ չի բերում համապատասխան <<տարբերակիչ առանձնահատկությունը>>: Իսկ այժմ այդ հաջորդականությունը համեմատենք պարզ թվերից ներկայացված 2-ից մինչև 101 հաջարդականությունը: Այն ոչ միայն բարդ հաջորդականություն է, բայց և այն նաև արտացոլում է համապատասխան <<տարբերակիչ առանձնահատկություն>>: SETI-ի ծրագրի հետազոտողները կբացատրեին այն այսպես. <<Այս ազդանշանը ոչ միայն պարզապես աղմուկ է, այլ նաև այն ունի կառուցվածք>>:
Դիզայնի հաստատման համար ի՞նչը կարող է լինել համապատասխան օրինակը: Եվ ոչ բոլոր համակարգերը կհամապատասխանեն դրա համար: Որոշակի տարբերակիչ առանձնահատկությունները հնարավոր է լիովին հիմնավարված օգտագրծել Դիզայնի հաստատման համար, մինչդեռ մյուսները հնարավոր չէ: Պատկերացրեք նետաձիգին, որը կանգնած է Մեծ պատից 50 մետր հեռավորության վրա և իր ձեռին պահում է նետը և աղեղը: Հիմա պատկերցրեք ամեն անգամ երբ նետաձիգի արձակած նետը դիպչում է պատին նա մոտենում է և նետի շուրջը ուրվագծում է թիրախը, այնպես որ նետը գտնվի ուղիղ կենտրոնում: ինչպիսի՞ եզրկացություն պետք է անենք դրանից: Այդ եզրակացությունը բացարձակ չի վերաբերվում նետաձիգի կարողությունների հետ: Այո այստեղ դիտվում է <<տարբերակիչ առանձնահատկություն>> (pattern կամ specified complexity), բայց այդ <<տարբերակիչ առանձնահատկությունը>>, որը նշվել էր միայն այն բանից հետո երբ նետը դիպչեց պատին; Այսպիսով այդ համակարգը հանդիսանում է` ad hoc:
Իսկ այժմ պատկերացրեք, որ դրա փոխարեն նետածիգը նախապես ուրվագծում է թիրախը և հետո կրակում նրա վրա: Ենթադրենք նետաձիգը 100 անգամ կրակում է և ամեն անգամ նետը հայտնվում է թիրախին: Սրանից ինչպիսի՞ եզրակացություն պետք է անենք: Մենք պարտավոր ենք եզրակացնել, որ մեր առջև առաջնակարգ նետաձիգ է, Նետի ճիշտ թիրախին հայտնվելը չի բացատրվում պարզապես հաջողությամբ, այլ ավելի շուտ նետաձիգի հմտության մասին է վկայում: հմտությունը իհարկե նախագծի օրինակ է:
Սկզբից թիրախը նկարող հետո նրա վրա կրակող նետաձիգի նման վիճակագիրները սահմանել են մի հասկացություն, որը հայտնի է <<Վարկածի չընդունման տիրույթ>>, որն իր հերթին որոշվում է մինչև գիտափորձի սկիզբը: եթե գիտափորձի արդյունքները ընկնում են վարկածի չընդունման տիրույթ, ապա վիճակագիրը մերժում է այն վարկածը, որ արդյունքը պատահականության արդյունք է: Որպեսզի կարողանաք եզրակացություն անենք Բանական Նախագծի մասին, ապա տարբերակիչ առանձնահատկությունը չպետք է սահմանվի մինչ իրադարձությունների սկիզբը:
<<Տարբերակիչ առանձնահատկությունները>> բաժանվում են երկու տիպի առաջին, որի դեպում բարդության առկայության դեպքում հաստատում են նախագծումը և երկրորդ, որոնք չնայած բարդության առկայության չեն հաստատում նախագծի մասին եզրակացությունը: Ինչու՞ բարդության և առանձնահատկությունը բավարար է Դիզայնի հաստատաման համար: Որպեսզի այս հարցին պատասխանվի մենք պետք է հասկանանք այն բանական անհատին, որը հայտնաբերում է դրանք: Հիմնական բնութագրիչը բանական անհատի դա ընտրությունն է; Ամեն անգամ երբ գործում է բանական անհատը նա ընտրում է մի շարք մրցակցող հնարավորություններից:
Սա ճիշտ է ոչ միայն մարկանց և արտերկրային բանականության, այլև կենդանինների նկատմամբ: Առնետը լաբիրինթոսում վազելիս պետք է ընտրություն կատրաի թեքվի աջ թե ձախ լաբիրինթոսի տարբեր հատվածներում: երբ SETI-ի հետազոտողները փորձում են հայտնաբերել Բանականություն ռադիոազդանշաններում, որոնք նրանք ստուգում և ենթադրում են, որ արտերկրային բանականությունը միգուցե կարողանար կատարել որոշակի ընտրություն և հաղորդել հնարավոր տեսակների ցանակացած քանակությամբ: Հետո նրանք փորձում են համեմատել ազդանշանները, որոնք ստուգում են այն նմուշների հետ, որոնք փնտրում են:
Մեզ ոչ միայն անհրաժեշտ է հետևել, որ պատահականություն է տեղի ունեցել, այլև մենք պետք է օժտված լինենք պատահականությունը հասատաելու ընդհունակությունով: Պատահականությունը տվյալ իրավիճակում պետք է համապատասխանի անկախ տրված տարբերակիչ առանձնահատկությունից: Եվ մենք պետք է ընդունակ լինենք տարբերակել այդ նմուշը: Պատահական թանաքի բիծը առանձնահատկություն չէ, իսկ հաղորդագրությունը, որ գրված է թանաքով թղթի վրա արտացոլում է առանձնահատկություն:
Փորձարարական հոգեբանները, որոնք ուսումնասիրում են կենդանիների վարքը օգտվում են նմանատիպ մեթոդներից: Այսպիսով, որոշելու համար թե առնետը սովորել է արդյո՞ք դուրս գալ լաբիրինթոսից, ապա հոգեբանը սկզբում պետք է սահմանի ինչպիսի՞ աջ և ձախ շրջադարձերի հաջորդականությունն է առնետին դուրս բերում լաբիրինթոսից: Կասակած չկա, որ առնետը մոլորված թափառելով լաբիրինթոսում նույնպես սահմանափակում է աջ և ձախ շրջադարձերի հաջորդականությունը; Բայց, մոլորված թափառելով լաբիրինթոսում առնետը ոչ մի նշան չի ցույց տալիս, որ կարող է սահմանափակել համապատասխան աջ և ձախ շրջադարձերի հաջորդականությունը, որպեսզի անցնի լաբիրնթոսով:
Հետևաբար հոգեբանը ուսումնասիրելով առնետի պահվածքը չի մտածի, որ առնետը սովորել է թե ինչպես անցնի լաբիրինթոսով: Մինչդեռ եթե առնետը կսկսի կատարել հաջորդական աջ և ձախ թեքումները, որոնք նախապես նշանակված էին հոգեբանի կողմից նա կիմանա, որ առնետը սովորել է թե ինչպես անցնի լաբիրինթոսով: Ուշադրություն դարձրենք, որ այստեղ նույնպես առկա է բարդություն: որպեսզի դա տեսնեք, նորից պատկերացրեք առնետին, որը անցնում է լաբիրինթոսով, բայց այս անգամ պատկերացրեք շատ պարզ լաբիրինթոս, որը երկու աջ թեքումից առնետին կհանի լաբիրնթոսից: Ինչ ձևով հոգեբանը, որը ուսումնասիրում է առնետին կորոշի արդյո՞ք առնետը սովորել է դուրս գալ լաբիրինթոսից: բավական չէ պարզապես վերցնել առնետին և տեղադրել լաբիրինթոսում, քանի որ լաբիրինթոսը այնքան պարզ է, որ առնետը կարող է պատահական երկու անգամ թեքվել աջ և այդ ձևով դուս գալ լաբիրինթոսից: Եվ հոգեբանը չի կարող ճիշտ իմանալ արդյոք սովորել է դուրս գալ լաբիրինթոսից, թե նրան պարզապես հաջողվեց և նա գտավ ճանապարհը: Իսկ այժմ համեմատեք այն բարդ լաբիրինթոսի հետ, որից դուրս գալու համար առնետին անհարժեշտ է ընտրել աջ և ձախ թեքումների ճիշտ հաջորդականությունը: Ենթադրենք, որ առնետը պետք է 100 անգամ թեքվի աջ և 100 անգամ ձախ և ցանկացած սխալը կխանգառի առնետին լաբիրինթոսից դուրս գալու: Հոգեբանը տեսնելով, որ առնետը ոչ մի սխալ թեքում չի կատարում և կարճ ժամանակում դուրս է գալսի լաբիրինթոսից կհամոզվի, որ առնետը իսկապես սովորել է թե ինչպես դուրս գալ լաբիրինթոսից և դա պարզապես կույր պատահականություն չէ:
Որպեսզի հայտնաբերենք բանական ինտելեկտը մենք պետք է հետևենք մրցակցող հնարավորությունների ընտրության միջև և իմանալ թե ինչպիսի հնարավորությունները չեն ընտվել, իսկ հետո մենք պետք է կարողանանք ճշգրիտ սահմանել հնարավորությունը, որը ընտրվել է: Ընդ որում մրցակցող հնարավորությունները, որոնք բացառվել էին պետք լինեն գործող և բազմաթիվ հնարավորություններ այնպես, որպեսզի ճշգրիտ ընտրված հնարավարությունը հնարավոր չլինի վերագրել պատահականությանը: Այսպիսով, Եթե իրադարձությունը ունի չնչին հավանականություն և առանձնահատուկ է, ապա դա ցույց է տալիս Բանական Նախագծման առկայությունը:
ԻՆՉՊԵ՞Ս Է ՆԱԽԱԳԾՎԵԼ ԵՐԿԻՐ ՄՈԼՈՐԱԿԸ: ՏԻԵԶԵՐՔՈՒՄ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԻ ՄԻԱՅՆ ՄԵԿ ՔԱՂԱՔԱԿՐԹՈՒԹՅՈՒՆ
ԶԼՄ-ներով մարդկանց ներշնչվում է այսպես կոչված <<Չհայտնաբերված թռչող օբյեկտների>> գոյությունը վկայող <<փաստերի>>մասին: Արդյո՞ք Արտերկրային քաղաղակրթություններ գոյություն ունեն: Երբեմն շատերը մոռանում են այն կարևորագույն հանգամանքը, որ կյանքը զուտ քիմիական խառնուրդ չէ, այլ ինֆորմացիա է, որը պարունակվում է ԴՆԹ մոլեկուլում, իսկ իֆորմացիան անկենդան մարմնից կամ պատահականությամբ չի առաջանում: Այնուամենայիվ, ինչպիսի՞ գործոնների համատեղելիություն է անհրաժեշտ միայն այն բանի համար, որ մոլորակը կյանքի համար բարենպաստ լինի: կյանքի համար անհրաժեշտ գործոնների ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ կյանքը երկիր մոլորակի վրա բացառիկ է, նույնիսկ կարելի է ասել միակն է ողջ տիեզերքում:
ԳԱԼԱԿՏԻԿԱՅԻ ՏԵՍԱԿԸ
Ոչ բոլոր գալակտիկաներն են կյանքի ծագման համար նպաստավոր; կյանքի ծագման համար նպաստավոր են միայն սպիրալաձև գալակտիկաները, իսկ տիեզերքում գոյություն ունեցող գալակտիկաներից միայն 5%-ն է, որ սպիրալաձև է:1
Եթե այն լինի էլիպսաձև-ապա աստեղրի կազմավորումը կդադարեր մինչ այն պահը երբ կազմավորվում են կյանքի համար անբհրաժեշտ ծանր տարրեը
Եթե այն լինի անկանոն-ապա ռադիացիոն ճառագայթումը կլինի շատ հզոր և կյանքի համար անհրաժեշտ ծանր տարեր չեն լինի
ԱՍՏՂԻ ՏԵՍԱԿԸ
Կյանքի համար կարևորագույն նախապայման է նաև Աստղի ճիշտ տեսակը, որը սահմանափակվում է F7 մինչև K1 (սպեկտրային դաս): Այս տիպի աստղերը հազվադեպ են, իսկ G տիպի աստղերը, ինչպես Արեգակն է կազմում են մեր գալակտիկայի աստղերի միայն 5 %-ը:
ԳԵՐՆՈՐ ԱՍՏՂԵՐԻ ՊԱՅԹՅՈՒՆԸ ԳԱԼԱԿՏԻԿԱՅՈՒՄ
Եթե նրանք լիեին բավական մոտ,- ապա ռադիացիան կոչնչացներ կյանքը երկրի վրա
Եթե նրանք լիեին բավական հեռու-ապա ապա ծանր տարրերը չէյին բավականացնի, որպեսզի կազմավորվեր պինդ մոլորակներ
Եթե նրանք լիեին բավական հազվադեպ-ապա չէր բավականացնի ծանր էլեմենտներով փոշին մոլորակների կազմավորման համար
Մայքլ Դենտոն
Մոլեկուլյար կենսաբան Մաքլ Դենտոնը (Nature’s Destiny) գրում է <<Գերնոր Աստղերի և մնացած աստղերի միջև եղած հեռավուրությունը իրենցից ներկայացնում են կրիտիկական մեծություններ: Եթե դրանք լինեյին ավելի քիչ, ապա կշեղվեին մոլորակների ուղղեծրերը, եթե դրանք լինեյին քիչ ավելին, ապա գերնոր Սստղերից արձակած մատերիան կտարածվեր այնպիսի ձևով, որ մոլորակային համակարգերը, ինչպիսին Արեգակնային համակարգությունն է չէին առաջանա: Եթե Տիեզերքը պետք լինի կյանքի ծնման համար վայր, ապա Գերնոր աստղերի պայթյունը պետք է տեղի ունենա որոշակի ուժգնությամբ և աստղերի միջև հեռավորությունը պետք է համապատասխանի ներկա ցուցանիշներին>>:2
ԱՍՏՂԻ ԳՈՒՅՆԸ
Ջորջ Գրինշտեյն
Ամերիկացի աստղագետ Ջորջ Գրինշտեյնը (The Symbiotic Universe) գրում է . <<Ֆոտոսինթեզը կատարվում է քլորոֆիլի մոլեկուլներում:Ֆոտոսինթեզի մեխանիզմը գործում է, երբ Արեգակի լույսը կլանվում է քլորոֆիլի մոլեկուլների կողմից: Բայց որպեսզի դա կատարվի անհրաժեշտ է, որ Արեգակի լույսը լինի անհրաժեշտ գույնի:Եթե լույսը այլ գույնի լինի, ապա ոչինչ չի ստացվի:Լավ համեմատություն է Հեռուստացույցը, որպեսզի բռնի անհրաժեշտ ալիքը, ապա այն պետք է կարգավորել համապատասխան ալիքի վրա: Եթե դուք չկարգավորեք, ապա պատկեր չի լինի: Նույն է նաև ֆոտոսինթեզի դեպքում: Եթե հետևենք մեր օրինակին , ապա Արեգակը գործում է, որպես հեռարձակող, իսկ քլորոֆիլի մոլեկուլները, որպես հեռուստացույց: եթե այս մոլեկուլը և Արեգակը իրար նկատմամբ չեն կարգավորված, ապա ֆոտոսինթեզը չի կատարվի: Մինչդեռ պարզվում է, որ Արեգակի լույսի գույնը ընտրված է բավական ճշգրիտ>>:3
ԱՐԵԳԱԿԻ (ԱՍՏՂԻ) ՀԵՌԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԳԱԼԱԿՏԻԿԱՅԻ ԿԵՆՏՐՈՆԻՑ
Գալակտիկայում կյանքի համար <<բնակելի տարածքը>> սահմանափակ է: Աստղը գալակտիկայում պետք լինի ոչ շատ մոտ և ոչ շատ հեռու կենտրոնից:
Եթե այն լիներ ավելին –ապա ծանր էլեմենտների քնակությունը կլիներ ոչ բավարար մոլորակների կազմավորման համար:
Եթե այն լիներ պակաս-ապա գալակտիկական ճառագայթումը կլիներ բավական մեծ, իսկ աստղերի խտությունը կազդեր մոլորակների վրա շեղելով նրանց ուղղեծրերից, որոնք գտնվելի կլինեին բնակելի տարածքում:
ԵՐԿԻՐ ՄՈԼՈՐԱԿԻ ՀԵՌԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՐԵԳԱԿԻՑ (ԱՍՏՂԻՑ)
Եթե այն լիներ ավելին – եթե երկրից մինչև Արեգակն ընկած հեռավորությունը 20 տոկոսով ավելին լիներ, ապա մոտ 2մլրդ. տարի առաջ Երկիրը կսկսեր սառցակալել
Եթե այն լիներ պակաս— Հաշվարկները ցույց են տալիս, որ եթե երկրից մինչև Արեգակն ընկած հեռավորությունը 5 տոկոսով քիչ լիներ, ապա մոտավորապես 4մլրդ. տարի առաջ երկրի վրա անկառավարելի ջերմոցային պայմաններ կտիրեին
Գիտնականներ Պիտեր Ուորդը և Դոնալդ Բրաունլին (Rare Earth-Why Complex life is Uncommon in the Universe) գրում են.<<Տիեզերքում, գալակտիկայում ինչպես նաև Արեգակի շուրջ կյանքի համար անհրաժեշտ բնակելի տարածքը մեզ հանգեցնում են այն անխուսափելի եզրահանգմանը, որ երկիրը իսկապես շատ հազվադեպ վայր է>>:4
ԱՐԵԳԱԿՆԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒԹՅՈՒՆ-ՅՈՒՊԻՏԵՐ
Գիտնական Ջորջ Վետերիլը գրում է. <<Ո՞րն է Յուրպիտերի յուրահատկությունը. Առանց հսկա մոլորակի ճիշտ նույն չափսի և ճիշտ նույն տեղադիրքում գտնվող, որտեղ և գտնվում է Յուպիտերը, ապա Գիսաստղերը, երկնաքարերը և այլ միջմոլորակային թափոններ Երկիրը կռմբակոծեին հազար անգամ ավելի հաճախակի:եթե Յուպիտերը չլիներ, ապա ոչ ոք չէր լինի, որպեսզի ուսումնասիրեր արեգակնային համակարգության ծագումը>>:5
16 հուլիսի 1994թ. Comet Shoemaker-Levy
Գիտնականներ Պիտեր Ուորդը և Դոնալդ Բրաունլին (Rare Earth-Why Complex life is Uncommon in the Universe) գրում են <<Շատ քիչ աստերոիդներ ու գիսավորներ են մեզ հարվածում, և դա շնորհիվ հսկա գազային մոլորակների, ինչպես օրինակ` մեր թիկունքին կանգնած Յուպիտերի>>:6
ԵՐԿՐԻ ԳՐԱՎԻՏԱՑԻՈՆ ՓՈԽԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԼՈՒՍՆԻ ՀԵՏ
Եթե այն լիներ ավելին –ապա մակնթացությունները և տեղատվությունները օվկիանոսներում կլինեին բավական ուժեղ: Երկրի պտտման արագությունը կլիներ ավելի արագ:
Եթե այն լիներ պակաս-ապա ուղեծրի թեքության փոփոխությունը կհանգեցներ անկայուն կլիմայի:
Եթե մոլորակը չունենա լուսին, ապա նրանում կյանք չի կարող լինել: Երկրի առանցքի թեքությունը կարգավորվում է Լուսնի կողմից, որի մասին Գիտնականներ Պիտեր Ուորդը և Դոնալդ Բրաունլին (Rare Earth-Why Complex life is Uncommon in the Universe) գրում են. <<Եթե լուսինը լիներ ավելի փոքր կամ ավելի հեռու, կամ եթե Յուպիտերը լիներ ավելի մեծ կամ ավելի մոտ, կամ եթե երկիրը լիներ ավելի մոտ կամ ավելի հեռու Արեգակից, ապա լուսնի կարգավորիչ ազդեցությունը կլիներ քիչ արդյունավետ: Իսկ Առանց Լուսնի առանցքի թեքությունը կտատանվեր 90 աստիճանով>>:7
ԵՐԿՐԻ ԱՌԱՆՑՔԻ ԹԵՔՈՒԹՅՈՒՆԸ
Եթե այն լիներ ավելին –ապա ջերմաստիճանային տարբերությունները երկրի վրա կլինեյին բավական մեծ:
Եթե այն լիներ պակաս-ապա ջերմաստիճանային տարբերությունները երկրի վրա կլինեյին բավական մեծ:
երկրի առանցքի թեքությունը 23.44 աստիճան է: Այս թեքության շնորհիվ գոյություն ունի կլիմայական տարբեր գոտիներ, ինչպես նաև պահպանվում է եղանակների հերթափոխը: Գիտնականներ Պիտեր Ուորդը և Դոնալդ Բրաունլին (Rare Earth-Why Complex life is Uncommon in the Universe) գրում են. <<Երկրի առանցքն ունի հենց այն թեքությունը, որն անհրաժեշտ է կյանքի գործունեության համար>>:8
ԵՐԿՐԻ ՊՏՈՒՅՏԻ ԱՐԱԳՈՒԹՅՈՒՆԸ ԻՐ ԱՌԱՆՑՔԻ ՇՈՒՐՋ
Եթե այն լիներ ավելին –ապա օրվա տևողությունը կկարճանար, մթնոլորտային քամիների արագությունը կլիներ բավական մեծ:
Եթե այն լիներ պակաս-ապա օրվա տևողություն ավելի երկար կլիներ, որի պատճառով ցերեկվա ջերմաստիճանը չափազանց կբարձրանար, իսկ Գիշերվա ընթացում չափազանց կիջներ:
ԵՐԿՐԻ ՉԱՓԵՐԸ
Աստղագետ Ջոն Բարոուն և մաթմատիկոս Ֆրենկ Թիփլերը ուսումնասիրել են <<երկրի շառավիղի և մինչև Արեգակն ընկած հեռավորության հարաբերությունը>>: Նրանք հանգել են այն եզրակացության, որ մարդկային կյանքը գոյություն չէր ունենա, <<եթե այս հարաբերությունը փոքր-ինչ տատանվեր դիտվածից>>:9
ԵՐԿՐԻ ՁԳՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՈՒԺԸ
Եթե այն լիներ ավելին – երկրի մթնոլորտը կպարունակեր մեծ քանակությամբ ամիակ և մեթան, որն իր հերթին կյանքը երկրի վրա անհնար կդարձներ
Եթե այն լիներ պակաս— երկրի մթնոլորտը կկորցներ բավական քանակությամբ ջուր
ԵՐԿՐԻ ՄԱԳՆԻՍԱԿԱՆ ԴԱՇՏ
Եթե այն լիներ ավելին –ապա էլեկտրամագնիսական փոթորիկները կլինեյին բավական մեծ
Եթե այն լիներ պակաս -ապա երկիրը անպաշտպան կլիներ արեգակնային ճառագայթումից:
ՍԵՅՍՄԻԿ ԱԿՏԻՎՈՒԹՅՈՒՆ
Կյանքի համար շատ կարևոր նախապայման է նաև սեյսմիկ ակտիվության առկայությունը:
Ամերիկացի երկրաբաններ Ֆրենկ Պրեսսը և Ռայմոնդ Սայեվերը գրում են. <<Երկրի միջուկը իրենից ներկայացնում է ճշգրիտ հաշվարկված հսկայական ջերմային գեներատոր, որը աշխատում է ռադիոակտիվ վառելիքի միջոցով: Եթե գեներատորը աշխատեր ավելի թույլ հզորությամբ, ապա երկրաբանական պրոցեսների ակտիվությունը կդանդաղեր, երկաթը չէր հալվի և հեղուկ միջուկ չէր առաջանա և մագնիսական դաշտը չէր ձևավորվի: Եթե ռադիոակտիվ վառելիքը լիներ ավելին, և գեներատորը աշխատեր ավելի մեծ հզորությամբ, ապա հրաբխային գազերը և մոխիրը կծածկեր Արեգակը, երկրի մակերևույթը կցնցվեր ամենօրյա երկրաշարժերից և հրաբխային ժայթքումներից>>:10
ՕԶՈՆԻ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԹՆՈԼՈՐՏՈՒՄ
Կյանքի առկայության համար կարևորագույն նախապայման է նաև օզոնի առկայությունը մթնոլորտում, որը կլանում է Արեգակից վնասակար ճառագայթումները:
Եթե այն լիներ ավելին –ապա մակերևույթային ջերմաստիճանը կլիներ բավակաին ցածր:
Եթե այն լիներ պակաս-ապա մակերևույթային ջերմաստիճանը կլիներ բավակաին բարձր, ուշտրամանուշակագույն ճառագայթումը կլիներ շատ բարձր:
Երկրի մթնոլորտը օժտված է նաև մի զարմանահրաշ հատկությամբ այն կլանում է և նրանով երկրի մակերևույթ է ներթափանցում կյանքի համար անհրաժեշտ էլեկտրամագնիսկան ճառագայթման սպեկտրից միայն ինֆրակարմիր ճառագայթումը և տեսանելի լույսը, դրան հակառակ արգելափակում է, կյանքի համար վնասակար ճառագայթումները:
ԹԹՎԱԾՆԻ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԹՆՈԼՈՐՏՈՒՄ
Երկրի մթնոլորտը պարունակում է 78% ազոտ, 21% թթվածին և 1% այլ գազեր
Բրիտանացի բիոքիմիկոս Ջեյմս Լավլոկը կարծում է. <<եթե թթվածնի քանակությունը մթնոլորտում գերազանցի 25%-ը, ապա երկրի բուսականության մեծ մասը կայրվի մոլեգնող հրդեհներից, որը կոչնչոցնի և արևադարձային անտառները և արկտիկական տունդրանները…թթվածինը մթնոլորտում առկա այնքան, որքան հարկավոր է ներանում, որ հավասարակշռի վտանգավոր և բարենպաստ միտումները>>:11
Մոլեկուլյար կենսաբան Մայքլ Դենտոնը (Nature’s Destiny) գրում է. <<Արդյո՞ք հնարավոր է ապահովել կյանքի գոյությունը եթե մթնոլորտը պարունակեր մեծ քանակությամբ թթվածին…Ո՛չ…թթվածինը շատ ռեակտիվ տարր է; Գոյություն ունեցող ջերմաստիճանային պայմաններում նույնիսկ (21%) այն քանակությունը, որը պարունակվում է մթոլորտում մոտենում է անվտանգության վերին սահմանին: Մթոլորտում յուրաքանչյուր 1% թթվածնի ավելացման դեպքում ավելանում է նաև անտառային հրդեհների հավանակությունը յուրաքանչյուր կայծակի հարվածի դեպքում 70%-ով>>:12
Կյանքի համար իհարկե ամենակարևոր նախապայմանը մոլորակում ջրի մեծ քանակությամբ առկայությունն է:
Rare Earth-Why Complex life is Uncommon in the Universe
Գիտնականներ Պիտեր Ուորդը և Դոնալդ Բրաունլին (Rare Earth-Why Complex life is Uncommon in the Universe) գրում են, որ այս գործոնների համատեղման հավանականությունը զրոյական է:13
INTELLIGENT DESIGN & SCIENCE 